80. rocznica wybuchu II wojny światowej stała się przyczynkiem dla działań muzealnych, mających na celu zwrócenie uwagi na tę część mieszkańców Stalowej Woli, która ma pochodzenie kresowe, a w wyniku zawirowań historii znalazła swój nowy dom w naszym mieście. Dzięki Kresowianom ze Stalowej Woli mogliśmy poznać wiele interesujących, nieznanych faktów dotyczących ich rodzin przybyłych z terenów województw wschodnich II RP. To ostatni już świadkowie, którzy mogą jeszcze opowiedzieć, jak żyło się na Kresach. Kresowianie ze Stalowej Woli, przedstawiając swoje życiowe doświadczenie, naszkicowali także historię i losy Polaków żyjących kiedyś na Kresach. Ich wspomnienia oparte zostały na osobistym doświadczeniu lub opowieściach rodziców, dziadków i krewnych. Pozbawieni swoich domów, znanego sobie sąsiedztwa, wypędzeni z własnego gospodarstwa, mieszkania, ziemi, są dzisiaj świadomi i pogodzeni z tym, że na zawsze utracili Kresy, które pozostały jeszcze w ich pamięci.
W publikacji znalazło się kilkadziesiąt wspomnień zebranych w ramach muzealnych badań terenowych, korespondencji i nielicznych materiałów publikowanych, oraz ponad sto fotografii z archiwów rodzinnych i kilkadziesiąt pamiątek. Publikacja została wzbogacona o nowe, udostępnione materiały, przyniesione już w czasie trwania wystawy przez stalowowolan, którzy po obejrzeniu ekspozycji zadeklarowali chęć podzielenia się nimi. Narracja podzielona jest na sześć części, które prowadzą czytelnika do małych i dużych kresowych miejscowości. Przytoczone wspomnienia Kresowian przybliżały mało znany obraz tych ziem, przepełniony pozytywnym myśleniem, troską o Ojczyznę, nadzieją Polaków na lepszą przyszłość, odbudowę i rozwój kraju po czasach niewoli i walkach o niepodległość. Ale to także pozbawiona patosu zwyczajna opowieść o życiu rodzinnym i sąsiedzkim w wielokulturowych wsiach, miasteczkach i miastach. Kresowianie wspominali historie rodzinne, członków swoich rodzin i bliskich, domy i gospodarstwa, życie w sąsiedztwie także w odniesieniu do wielonarodowości Kresów i stykania się z różnorodnością kultur i religii, bogate zwyczaje, a także sytuację ekonomiczną. To wspomnienia przywołujące zapamiętane widok pięknych pejzaży, ważne miejsca kultu religijnego, kierunki turystyczne, modlitwy, piosenki i pieśni. To także opowieść o dbałości patriotycznego wychowania oraz nauczania, która procentowała w postawach Polaków gotowych zawsze do walki za Ojczyznę, ale i rzetelnej pracy na rzecz młodego państwa.
Zaprezentowane tutaj wybrane pamiątki posiadają własną historię: obrazek Pamiątka Komunii świętej Stanisławy Jeleńkowskiej, zachowany do dzisiaj przedmiot zabrany przez nią z Wołynia; makatka wyszyta przez Annę Durkaczową, nauczycielkę z Przedrzymich, zamordowaną przez bandę UPA; szkatułka wykonana przez snycerza Stanisława Medyńskiego, który dobrowolnie udał się na zesłanie podążając za ukochaną; obraz MB Ostrobramskiej z domu Adamskich, przypisujących mu ocalenie podczas napadu bandy UPA na ich dom.
Wśród zachowanych fotografii kresowych rodzin, nowożeńców (rodzice rozmówców lub ich znajomi, krewni), młodzieży i dzieci szkolnych, maleńkich pociech (często byli to sami rozmówcy w wieku dziecięcym), żołnierzy itd., znalazły się zdjęcia osób znanych dobrze później w Stalowej Woli, np. lwowiaka Stanisława Jaśkiewicza, cenionego lekarza neurochirurga, pracującego przed wojną we lwowskich szpitalach; Bronisławy Genejówny, przedwojennej nauczycielki (na Huculszczyźnie), a później pielęgniarki we Lwowie; kolejarza Wacława Podsiadły, późniejszego żołnierza w Armii Andersa; lwowskich nauczycielek Mieczysławy Świerczowej i Marii Kossowskiej.
Dużą grupę zachowanych materiałów archiwalnych stanowiły dokumenty osobiste, szkolne świadectwa i zaświadczenia oraz dyplomy rzemieślnicze, umowy nabycia nieruchomości i gruntów.
W publikacji znalazły się również ciekawe wspomnienia siostrzenicy wybitnego polskiego pisarza Kornela Makuszyńskiego, mieszkającej w Stalowej Woli, fotografie obrońców Lwowa i uczestników wojny polsko-bolszewickiej.
Wybuch II wojny światowej odmienił całkowicie życie Kresowian, dlatego wielka utrata była nieodłącznym elementem ich wspomnień, pełnych bolesnych i dramatycznych przeżyć. W tej części wśród nielicznych pamiątek znalazły się ocalone dewocjonalia, dokumenty okupacyjne i repatriacyjne oraz korespondencja.
W publikacji nie zabrakło odniesień do współczesności i sentymentów związanych z Kresami.
Stron 68, format 29,5x21 cm
